Wonen, Werken, Wegen:
Leven en sterven tussen de stadswallen van Nijmegen
De Grote Markt werd in de loop van de Late Middeleeuwen het bruisende economische middelpunt. Kunnen we deze bedrijvigheid vandaag de dag nog zien en ervaren? De oude lakenhal herinnert aan de lakenhandel als belangrijke bron van inkomsten. Het oorspronkelijke waaggebouw had nog niet de uitstraling van de huidige Waag, die in 1612 op dezelfde plaats verrees. Het Waaggebouw zoals wij dat kennen, bood vanaf toen ook onderdak aan het stadsgarnizoen , de burgerwacht en een vleeshal.
We staan stil bij de Blauwe Steen, waar ooit mensen terechtgesteld werden. Het winkelende publiek loopt er nietsvermoedend overheen… Ook bezoeken we de zogenaamde Moordkuil en vragen ons af of er een verband is tussen de executies in het hart van de stad – het snijpunt van wegen – en de naamgeving van de nabijgelegen Moordkuil?
De bedrijvigheid van weleer in de Grotestraat in Nijmegen lijkt een vergeten episode. Eens gonsde het er van de economische activiteiten. We maken nader kennis met deze voormalige levensader van de stad. De vishandel tierde welig onderaan de straat, terwijl achter de muren van een bakkerswinkel een Lutherse kerkdienst werd gehouden. De aankomst van de pont in de nabijheid van de straat zorgde voor een continue aanvoer van bezoekers, handelaren en burgers. Zelfs een buitenlandse bezoeker, Thomas Coryat, stak in 1611 de loftrompet over de – herkenbare! – steile naar boven slingerende straat.
Het oude stadhuis werd al in 1669 door Hendrik Feltman weer gegeven. Voor de trappen van het stadhuis, verdiepen we ons in het functioneren van het stadsbestuur en de rechtspraak. Het college van schepenen speelde hierbij een belangrijke rol. We leren dat heksenvervolgingen ook in Nijmegen hebben plaats gehad. Zo is een zekere Ulant die Swart in 1519 berecht. Na folteringen door de Kleefse beul, meester Symon, heeft Ulant bekend. Uiteindelijk werd zij, na een negen maanden durend proces, buiten de stadsmuren verbrand.
Aan het einde van de Burchtstraat doemt het Valkhof, één van de meest bijzonder herinneringsplaatsen van Nederland op. De rijke historie van deze strategisch gelegen locatie wordt voor het voetlicht gebracht. Keizer Karel de Grote koos de plek uit om er een van zijn paltsen te bouwen. Zo werd Nijmegen één van de hoofdsteden van de Frankische Rijk en later een Duitse Rijksstad. Frederik Barbarossa wilde in de voetsporen van de Romeinse keizers en Karel de Grote treden en liet in de twaalfde eeuw een indrukwekkende burcht verrijzen. De centrale donjon sprong daarbij in het oog. Het lijkt erop dat er (op niet al te lange termijn) een reuzentoren die herinnert aan dit stuk stadsverleden gebouwd wordt.
Duur rondleiding: een uur
Reserveren: kan hier
Alle stadswandelingen zijn tot stand gekomen door middel van:
- uitgebreid historisch onderzoek in diverse archieven
- literatuurstudie
- interviews
Literatuursuggesties:
- B. Gunterman, Historische atlas van Nijmegen. 2000 jaar ruimtelijke ontwikkeling in kaart gebracht (Amsterdam 2003)
- J. Langereis, Breken met het verleden. Herinneren en vergeten op het Valkhof in de Bataafse revolutiejaren (Nijmegen 2010)
- W. Uitterhoeve/ G. Lemmens, Nijmegen binnen en buiten de singels. Een rondgang door stad en buitengebied (Amsterdam 2005)
Internet:
www.noviomagus.nl
www.numaga.nl