Het Valkhof: strijdtoneel van history en memory
De rijke historie van Nijmegen is onlosmakelijk verbonden met het Valkhofplateau (Valkhof en het aangrenzende Kelfkensbos). De strategische ligging aan de rivier in combinatie met een weids uitzicht over de omgeving maakt de heuvel reeds duizenden jaren aantrekkelijk voor bewoning door mensen. Door de eeuwen heen voelen Nijmegenaren zich verbonden met deze bijzondere herinneringsplaats. Historici verbonden aan Stadswandeling Nijmegen hebben uitvoering onderzoek verricht naar de braak- en bouwplannen op het Valkhof (1796-2006).
De Valkhofheuvel is reeds in de prehistorie bewoond. Het gebied ligt in de Romeinse periode binnen de grenzen van het Oppidum Batavorum. Na de Bataafse Opstand (69-70) concentreert de burgerlijke bewoning zich in het westen. Eind derde eeuw verrijst er op het plateau een castellum.
In de Vroege Middeleeuwen is de naam van Karel de Grote verbonden aan de palts op het Valkhof. In de twaalfde eeuw wordt er gestart met de bouw van de nieuwe burcht van keizer Frederik Barbarossa. Dit indrukwekkende bouwwerk heeft eeuwenlang het aanzicht van de stad bepaald. Eind achttiende eeuw valt de beslissing de burcht (grotendeels) af te breken. Deze sloop heeft tot aan de dag van vandaag sporen nagelaten.
In de twintigste en eenentwintigste eeuw discussiëren voor- en tegenstanders fel over plannen om (delen van) de burcht weer opnieuw te laten verrijzen op de valkhofheuvel. In de loop van de jaren wordt de discussie steeds meer publiek gevoerd. De emoties lopen soms hoog op. Tijdens de rondleiding staan we ondermeer stil bij de gewisselde historische argumenten. Het zal blijken dat in de loop van de tijd de toon van de discussie verandert en dat argumenten niet altijd in beton zijn gegoten.
De rondleiding gaat nader in op:
- De rijke historie van het Valkhofplateau. Op hoofdlijnen komen de belangrijkste ontwikkelingen in de diverse tijdvakken aan bod. Ook is er aandacht voor de gespaard gebleven monumenten.
- De achtergronden van de sloop van de burcht eind achttiende eeuw.
- De belangrijkste gewisselde argumenten tussen voor- en tegenstanders van herbouw van (delen) van de burcht van keizer Frederik Barbarossa. De focus ligt op de volgende sleutelmomenten; 1936, 1949, 1988, 1995-1996 en 2005-2006. Er wordt geput uit sprekend bronnenmateriaal afkomstig uit diverse archieven. Het zal duidelijk worden dat de discussie meermaals op felle en emotionele toon gevoerd is.
- Uiteraard zijn de gidsen ook benieuwd naar uw mening over de actuele ontwikkelingen met betrekking tot de bouwplannen van de Donjon.
Duur rondleiding: ruim een uur
Reserveren: kan hier
Alle stadswandelingen zijn tot stand gekomen door middel van:
- uitgebreid historisch onderzoek in diverse archieven
- literatuurstudie
- interviews
Literatuursuggesties:
- A. van Megen en M. Vermeulen, ‘Ons Forum Romanum’: strijdtoneel van history en memory. Het historisch argument in de discussies over braak- en bouwplannen op het Valkhof te Nijmegen (1796-2006). Masterscriptie Radboud Universiteit (Nijmegen 2014).
- H. Peterse, Dolly Verhoeven (e.a.), Het Valkhof. 2000 jaar geschiedenis (Nijmegen 2014).